Een travalje voor Cadzand

In de eerste helft van de vorige eeuw was Cadzand twee smederijen rijk. Er was meer dan voldoende werk, zoals het smeden en repareren van landbouwwerktuigen en het beslaan van trekpaarden. Voor het beslaan van paarden werd de travalje gebruikt, een werktuig waarin het paard werd gezet om eenvoudig nieuwe hoefijzers te kunnen aanbrengen. De travalje, of hoefstal, kwam rond 1750 in gebruik. Een travalje werd gemaakt van eikenhout met ijzeren verbindingen. Eind 19e eeuw werden ook travaljes gemaakt van stalen balken.

De travalje van van de gebroeders Contant in de Mariastraat/ Voorstraat was van hout en stond voor de smederij.
De foto (links) is uit 1894-1899 met één van de gebroeders Contant op de rug gezien. Het pand achteraan is de nieuwe pastorie.





Begin 20e eeuw werd de smederij overgenomen door Willem Robijn. Hij plaatste een travalje vervaardigd uit ijzeren u-profielen.
Met de komst van de traktor verdween het trekpaard en werd de travalje nauwelijks nog gebruikt. Rond 1960 werd de smederij gesloten en de travalje verwijderd. In het pand kwam de constructiewerkplaats van Abraham Dey.

foto: 1928, Anton Brevet, Willem Robijn, Machiel Bruijnooge.

Smid Pieter de Potter, in 1927 opgevolgd door smid Piet de Wolf, uit de Prinsestraat had twee eikenhouten travaljes in gebruik, één in de werkplaats en één buiten. Één travalje is tot eind jaren negentig in gebruik gebleven. De oude smederij maakte plaats voor een modern bedrijfspand. Die travalje werd met het interieur van de smederij geschonken aan het naburige dorp Groede, dat de travalje plaatste in het Slijkstraatje, ingericht als een museumstraat. Na 3 generaties De Wolf sloot Installatiebedrijf De Wolf in 2018 haar deuren.

foto: 1957, grootvader Piet, vader Jacobus en zoon Piet de Wolf

De nieuwe eigenaar van de oude smidse in de Mariastraat, Herman van Liere, benaderde in 2008 de Dorpsraad van Cadzand met het idee weer een travalje in de Mariastraat te plaatsen. Het plan werd enthousiast ontvangen. De dorpsraad toog aan het werk: een vergunning en subsidie aanvragen bij de gemeente Sluis, sponsoren zoeken, bouwtekeningen maken, materiaal aankopen en een vakman regelen. Als adviseur waren de heren J. van Haver en A. Dierkx van de Stichting Vrienden van de Travalje aangetrokken. Gekozen is voor een travalje, vervaardigd uit Europees eiken. De bouwtekening is naar het model van de travalje van de familie Luteijn in Sasput. Hun travalje heeft de tand des tijds niet doorstaan en is inmiddels afgevoerd. Het ijzeren beslag heeft de heer Luteijn geschonken aan de Stichting Dorpsraad Cadzand.
Foto: vlnr Herman van Liere, Koen Schot, Arno Basting, Jan Voerman, Ab Francke en zijn neefje David Stepman.

BOZ (Bouw Opleiding Zeeland) te Terneuzen bood aan de travalje op ambachtelijke wijze te vervaardigen.

De travalje is lichtgrijs gelakt en afgemonteerd door medewerkers van het Ambachtencentrum in Goes. Daar is ook het beslag, dat afkomstig is van de travalje uit Sasput, gerestaureerd en geconserveerd.
De kleur van de lak heeft geen betekenis en is niet streekgebonden. Het was daarom gebruikelijk (wij Zeeuwen zien zunig) restjes verf bij elkaar te gooien tot de gewenste hoeveelheid. Alle toenmalige kleuren bij elkaar geven grijs.

Op 17 juli 2010 is de nieuwe Cadzandse travalje feestelijk in gebruik genomen! Zie fotoreportage.



Bron:
Piet de Wolf
Zeeuws Archief.nl
Anneke Jansens
Cadzandgeschiedenis, Bert Voets